Batalion ON "Rybnik"
Kadrę batalionu stanowili oficerowie 75 pp. Między 20 a 30 sierpnia 1939 r. żołnierze odbywali ćwiczenia w miejscowości Suszec.
1 września batalion znajdował się w składzie OW "Rybnik" mjr. Władysława Mażewskiego. W samym mieście znajdowała się 3 kompania ON kpt. Kwaśniewskiego. Żołnierze kompanii obsadzali południowo-zachodnią część miasta, broniąc rejonu ulic Raciborskiej i Wodzisławskiej oraz nieukończone schrony bojowe w rybnickiej dzielnicy Maroko. Na pozycje kompanii uderzył 15 pułk pancerny z 5 Dywizji Pancernej. Atak niemiecki spowodował duże straty. Resztki kompanii wycofały się po godz. 9 w stronę Żor. W mieście tym przebywała reszta batalionu - kompania ON "Żory" z mp. dwództwa w rejonie cegielni broniła południowo-zachodniej części miasta, kompania ON "Pszczyna" bez III plutonu ppor. Bukko obsadzała północno-wschodni rejon miasta. Natarcie niemieckie na miasto rozpoczęło się około godz. 10. W czasie walk w rejonie cegielni poległ ppor. rez. Pawlikowski i 6 żołnierzy. Ppor. rez. Kurtz rozwiązał swój pluton, odesłał żołnierzy do domu, a sam przeszedł na stronię niemiecką. Obrona miasta zakończyła się około godz. 14, żołnierze wycofali się na wschód w rejon Kleszczowa, gdzie znajdowało się mp. dowódcy batalionu oraz III pluton kompanii ON "Pszczyna" i kompania ckm. Niemcy zaatakowali Kleszczów od razu po zajęciu Żor. Dopiero drugie natarcie, przeprowadzone siłami całego 15 ppanc. przyniosło powodzenie - czołgi przebiły się aż do m. Rudziczka, a mjr Kwiatkowski podjął decyzję o odwrocie na Kobiór. Tabory batalionu zdążyły wycofać się w kierunku Pszczyny jeszcze przed rozpoczęciem natarcia niemieckiego.
Obsada personalna:
dowódca - mjr Tadeusz Kwiatkowski
1 kompania ON "Żory"
dowódca - kpt. Edward Rychłowski
dca I plutonu - ppor. rez. Rudolf Kurtz
dca II plutonu - ppor. rez. Władysław Pawlikowski († 1 IX)
dca III plutonu - ppor. Fryderyk Kraszyna
2 kompania ON "Pszczyna"
dowódca - kpt. Stanisław Urbanowski
dca I plutonu - ppor. Franciszek Mosz
dca II plutonu - ppor. Jerzy Matuszewicz († 8 IX)
dca III plutonu - ppor. rez. Aleksander Bukko
3 kompania ON "Rybnik"
dowódca - kpt. Jan Kwaśniewski
dca plutonu - ppor. Leon Talarczyk
dca plutonu - ppor. Konrad Słanina
kompania ckm
dowódca - por. Bolesław Piotrowski
